Maja Boot – Expressionist (1953)
” Tekenen is kijken, schilderen is voelen”
De betekenis van een boot
Ze heet Boot en ze schildert boten, los van elkaar. Een reis per boot vormde het symbool voor het gevaarlijke alchemistische avontuur volgens de archetype symbolen van Jung’s psychologie. Een uitleg uit de droompsychologie is dat de boot ons brengt naar een nieuwe toekomst. Dat kopers van haar werk dat ook zo ervaren blijkt uit het feit dat een jonge man haar werk kocht omdat zijn relatie over was en hij opnieuw wilde beginnen. De aanschaf van een van haar botenschilderijen zag hij als een nieuwe start. De wind, de boot en de stroming op het doek symboliseerde deze gebeurtenis.
Maja haar werk roept emotie op en verbindt. De rode draad door haar leven, mensen bij elkaar brengen. De betekenis die je zelf aan kunst geeft is meestal subjectief. Voor Maja is een boot synoniem aan rust. Tijdens haar bezoeken aan Vlieland en Terschelling zag ze de boten droogvallen bij eb en verbeeldde ze zich een gedwongen verblijf in zo’n boot als de ultieme zaligheid voor het even ‘niet zijn’. In Bretagne schilderde ze jaren achtereen planmatig het ruige pure landschap. De kleuren, de stenen, het strand en het water vormden haar inspiratiebron. Terug in haar atelier her modelleerde haar fantasie dan die werkelijke Franse strakke witte muur tot een panorama van huisjes.
Werkelijkheid
Bij de markante kunstschilder Pieter van Velzen, die zich meestal per wit paard door haar geboortedorp Loosdrecht begaf – de manen van eenzelfde kleur als zijn grijze haardos – leerde ze als jong meisje in 1964 voor 10 gulden per les naar model te schetsen met houtskool en potloden. Wat deze leermeester vooral bijbracht was het krachtige werken. Haar daadkrachtige werkstijl van nu vond daar zijn oorsprong. “Hij voelde zich verheven boven alles. Schilderde abstracte werkelijkheid in de stijl van Picasso. Met zijn duim benadrukte hij steeds op je werk: ‘waar komt het licht vandaan, waar is de schaduw’. Hij leerde mij kijken. Tekenen leer je door een blaadje op je schoot te leggen en zonder op je papier te kijken een model te tekenen. Tekenen is kijken”.
Dat bleek ook weer bij de lessen die ze volgde van de wereldberoemde ‘ Schule des Sehens’ opgericht om de belevenis van het zien te stimuleren door de Praagse kunstenaar Oskar Kokoschka. Kijken, kijken en nog eens kijken. Wat zie je en hoe zet je het neer. Zien is inzien. Er is geen ervaringswereld zonder waarnemen.
“Ik heb veel les gehad in modeltekenen en ik ben er het minst goed in. Ik wil iets leren wat ik niet kan en dan kan ik het ook. Van echt naar werkelijkheid. Perspectievelijk klopte het steeds nét niet. Het moet ergens op lijken. Het moet voor mij iets zijn. Voor mij is dat dan de aanleiding naar de werkelijkheid. Daarna ga ik los. Dan wordt het iets van mijn fantasie. Spelen met gedachten, dromen
Een andere belangrijke ervaring waren de lessen van Joseph Cals die veel invloed op de ontwikkeling van Maja haar werk hebben gehad alsof ze samen het zelfde gevoel deelden over abstract.
Techniek
Maja schilderde het liefst. Leergierig als ze was wilde ze eerst alle technieken beheersen. In haar tienerjaren schoolde ze zichzelf. Bij de bibliotheek leende ze boeken over aquareltechnieken en oefende ze. Op vakantie gingen steevast een blokje aquarelverf en papier mee. Later leerde ze de ‘fijne’ techniek van het aquarelleren. “Een goede leerschool”. Ze nam nooit meer dan twintig lessen bij één leraar omdat ze iemands stijl niet wilde overnemen en haar eigen signatuur wilde ontwikkelen. “Aquarel schilderen is direct en trefzeker werken, je kunt het niet verbeteren. Als ik niet tevreden was ging ik het wel eens verbeteren wat eigenlijk niet kan bij aquarel, het werd dan vies en vuil”
Passie
Dat Maja een goed contact met haar onbewuste heeft blijkt doordat ze jarenlang alles opraapte aan ‘afval’ wat voor haar voeten kwam. Dat begon al als kind. Haar moeder moest op iedere nieuwe jurk een zak naaien waar de gevonden spullen in konden. Als verzamelaar bewaarde ze later alles in grote bakken ook als haar dochters riepen: ”gooi die rotzooi toch eens weg”. Opeens had ze het dan toch nodig en verwerkte ze de straatmaterialen in haar schilderijen. Ze wil de schoonheid van de vergankelijkheid weergeven en het door haar opgeraapte nieuw leven inblazen door contact te maken met de materie. Dat ze werkt met oude zeilen, hout, zand, touw, roest is daar onderdeel van.
Stijl
Haar moeder was een Oostenrijkse. Door die invloed en de vakanties in de Steiermark borduurde en tekende Maja rond haar twintigste bloemmotieven zoals de Edelweiss en andere lieflijke dingen. Dat de horizonnen op haar huidige schilderijen vaak zo ‘hoog’ lijken geplaatst komt omdat je dat zo waarneemt vanuit een bergdal.
Haar werk was daarna heel lang impressionistisch. De kleurinvloeden van haar latere Zuid-Amerikaanse reizen naar Guatemala, Peru en Mexico -in de jaren zeventig van de vorige eeuw- zijn in haar recente werk nog steeds aanwezig. Maja werkt tegenwoordig voornamelijk expressionistisch, op gevoel, primitief zintuiglijk en daardoor zeer toegankelijk. Haar stijl kun je het best weergeven als abstract Fauvistisch. Een stijl waar het vooral om kleur en vorm gaat, intens en niet-natuurgetrouw en hier met het gebruik van aarde- en secondaire mengkleuren. Favoriet zijn acryl- of olieverf vermengd met zand om haar werk dikker te kunnen neerzetten. Perfectionistisch gedreven als ze is schildert Maja nog steeds over haar werk heen als ze niet tevreden is met het resultaat.
Missie
Leerde Maja op de academie vooral dat je werk een scherpe boodschap moet hebben zelf schildert ze omdat ze er vrolijk van wordt. Als je de zin van je leven wilt ontdekken, doe dan wat je vreugde schenkt en doe dat goed. Haar missie is duidelijk en simpel: ze wil iets achter laten op deze wereld. Vrolijke mensen zien niet alleen de dingen die in het oog springen maar ook de details eromheen. Als je oprecht vrolijk bent zie je meer. En als je dat even niet bent word je het vanzelf door het kijken naar haar bootjes en strandtaferelen waarbij de herinneringen aan lange hete vervlogen zomers als een droom langs je geestesoog drijven.
“Row row row your boat gently down the stream, merrily, merrily, merrily, merrily, life is but a dream. Engels Kinderliedje.
www.majaboot.nl
Tekst: Josette Berg © 2012
Maja Boot – Expressionist (1953)
Verliefd op het wad
Zeevruchten
Ze schildert de zee en haar voedsel. Sardines, garnalen, mossels, oesters. Tijdens haar werkvakanties op de Waddeneilanden en het droogvallen van het wad raapt ze oesters en bikt ze de mossels van de boegen van de boten. Om op te eten en om als stilleven model te staan voor haar doeken.
Vorm, kleur, stenen, water, het strand en wat het wad geeft zijn haar inspiratiebron. Het reflecteert het eerlijke, ruige van het wereldse bestaan voor Maja. Het even ‘niets hoeven’ behalve het ondergaan van de schoonheid en het spel van de golven, de wind, eb en vloed, de geur van het zoute zilt, maar bovenal de rust en stilte die ze er vindt.
Afval
Voor Maja is niets afval. Jarenlang ‘jutte’ ze alles op aan ‘afval’ wat voor haar voeten kwam. Dat begon al als kind. Haar moeder moest op iedere nieuwe jurk een zak naaien waar de gevonden spullen in konden. Als ‘verzamelaar’ bewaarde ze later alles in grote bakken, ook als iedereen zich afvroeg wat ze er toch mee moest. Opeens had ze het dan toch nodig. Zo verwerkt ze oude zeilen, vergrijsd hout, zand, touw, roest in haar schilderijen. Soms met hier en daar een verstrooid tekstje.
Minimalistisch
Sardines herroepen haar jeugdherinneringen aan warm Spanje. De noeste vissers op de visafslag en de kleur van die glinsterend blauwgrijze schubben naar donker BBQ bruin. De geur kan ze niet vastleggen wel de beleving. En dat is gelukt. In acryl- en olieverf liggen de zeevruchten plat op het doek. Bijna minimalistisch en toch met een bepaalde spanning tussen object en de omgeving.
Eenvoud
Maja is een meester om met de penseel de dingen tot hun eenvoudigste vorm met behoud van karakter weer te geven. Zo ook met eten. Iedere zondag is ze te beluisteren op Radio 6fm, een lokale Gooische zender, met haar recepten. Ze is gek op vis. Vraag haar naar een recept hiervoor dan zegt ze: “Eenvoudig, het beste met wat zeezout, verse peper, uien en een vleugje citroen”.
Eenvoud, was dat niet het kenmerk van het ware? En dat zie je helemaal terug in haar werk.
Tekst: Josette Berg © 2012