Het doel van de kunst is niet het uiterlijk van dingen weer te geven, maar het innerlijk… dat is de echte werkelijkheid.
Aristoteles Grieks filosoof 384 v.C. – 322 v.C.
Kleurentherapeuten, tekentherapeuten, antroposofen, natuurgeneeskundigen en psychiaters weten het al sinds jaar en dag: Kunst werkt helend. Bij herstellingsoorden wordt er therapeutisch lustig op los ‘gekunst’ en gekleurd. Met kwast, potlood, klei of welk materiaal zich er dan ook voor leent, allemaal ter verwerking van wat je overkwam en waar je vanaf moet. Ook voor blinden en mensen met een geestelijke of lichamelijke bepreking wordt kunst als therapie ingezet. Het lijkt een eenvoudig simpele bijdrage ter bevordering van het genezingsproces, en dat is het ook.
Kunst is geconcentreerde natuur. Honoré de Balzac Frans schrijver 1799-1850
De natuur heeft kleur. Iedere kleur vertegenwoordigt een frequentie en die frequentie correspondeert en resoneert met delen van ons energielichaam. Licht – kleur is gebroken licht – ‘voedt’ ons via de celstructuur van onze huid en via onze oogzenuw om zo allebei uit tekomen bij de hersens, de hypothalamus. Onze harde schijf wordt erdoor aangestuurd. Natuur(genees)kundig bekeken werkt dat licht al helend. Heel wetenschappelijk allemaal. In het hele spectrum van zichtbare kleur, de electromagnetische golflengtes tussen de 400 en 700 nanometer, bevinden zich de bouwstenen voor natuurlijke heling. Zo oud als de zon, de regenboog en ons bestaan zelf.
Skyline Chicago
Geen arts stuurt iemand met een burn-out de stad in langs wat sky-scrapers om ‘bij’ te komen. Op zich al een opmerkelijke term bijkomen. Waar bij komen? Bij onszelf, dicht bij onze oorspronkelijke bron oftewel de natuur. De padvinders wisten het al, hup alle kinderen de natuur in! Hét natuurlijke anti-depressivum. En daar heb je het meteen bij de kop of liever gezegd bij de bloem te pakken. De kleur van het in de fytotherapie gebruikte rustgevende St. Janskruid is geel. De kleur van de zon, welke frequentie in de kleurentherapie ondermeer wordt ingezet als ‘mindfulness’ en oplader. Het effect van een kleine zomervakantie!
schilderij Maja Boot
Kunst kijken of Kunst voelen gaat over beleving, hét toverwoord voor de marketing sinds Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie aan de Radbout Universiteit. ‘Beleving’ is subjectief, individueel en abstract dus je kunt er alle kanten mee op. Positieve beleving door Kunst. Kunst kan bepaalde associaties oproepen bij de kijker ervan. Door de voorstelling, de kleurkracht of een combinatie van beiden. Dat kan meewerken aan het activeren van het zelfgenezende vermogen van het lichaam. In ieder geval aan de homeostase, die eeuwige balans die ons lichaam altijd maar weer opzoekt. Omgekeerd kan dat ook het geval zijn; als het rustgevende zeepanorama met dobberende boot herinneringen oproept aan de bijna-geleden-schipbreuk die iemand’ be-leefde’ dan werkt het averechts.
Rood
Ooit had ik een frontoffice bijbaantje bij een mega tandartsenpraktijk. Er was geen daglichtinval, enkel muren als uitzicht waaraan één knalrode mislukte voorstelling van een bloemenvaas hing. Je hart sloeg spontaan over van ellende mede door het het aanjagende effect van de rode kleurfrequentie. Toen ik daarop actie ondernam met het georganiseerd op thema tentoonstellen van positieve kunst veranderde de sfeer acuut. Al gauw ontstond er een natuurlijke kunstroute langs de behandelkamers en voor de wachtende patiënten een gespreksaanknopingspunt over wat het mocht voorstellen en of het nu mooi of lelijk te noemen was. Doel bereikt!
In ziekenhuizen weten ze het inmiddels ook. Leenden kunstenaars aanvankelijk hun werk gratis uit als muurvulling voor de instelling en als publiciteit voor zichzelf, tegenwoordig hebben met name academische ziekenhuizen een heus eigen kunstbeleid soms inclusief budget voor aankoop. Het Leids Universitair Medisch Centrum bezit een inpandige galerie. Aandacht voor lichaam en geest.
De Franse psychiater en auteur Christophe André gebruikt in zijn praktijk Kunst als middel tot geluk d.w.z. voor het verdrijven van zwaarmoedigheid bij zijn cliënten of deze nu veroorzaakt wordt door de ziel, het ontbreken van bepaalde chemische stoffen in ons brein of het weer. Door zijn beroep is hij gefacineerd door de bewegingen van ons gemoed, de rol en uitwerking van schilderkunst die onze ziel ernaar toe trekt. Kunst kijken ervaart hij als weldadig innerlijke stilte wat ruimte geeft voor meditatie. Zijn boek heet dan ook ‘L’art du bonheur’ oftewel ‘De kunst van geluk’. In het boek staan 25 schilderijen welke samen met de begeleidende proza en citaten een troostende aanrader vormen voor iedere gelukszoeker!
In een artikel in de Volkskrant d.d. 20-11-2012 over kunst in ziekenhuizen wordt een uitspraak aangehaald van een lid van de kunstcommissie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Dit n.a.v. een klacht van een patiënt over getekende portretten van dictators uit de 20e eeuw die daar hingen, waaronder Hitler. Deze klacht werd niet gehonoreerd omdat de commissie van mening was dat “het best prikkelend mag zijn”. Hitler bleef dus hangen. Wellicht is een kijkje in de wereld van de NLP een suggestie voor de commissie want je zult maar een onverwerkt oorlogstrauma hebben wat bij het zien van het portret van een van deze dictators weer wordt getriggerd. Ziekenhuizen krijgen vele nationaliteiten patiënten over de vloer, iets om over na te denken. Iedere neurowetenschapper kan aantonen dat bij geluk een bepaald hersendeel oplicht in de scanner hetgeen omgekeerd dus ook aantoonbaar moet zijn. Kunst werkt op de visueel ingestelde mens of niet. Echt of nep het maakt niet uit, het woord placebo kan dan ook geschrapt te worden.Voor de auditief ingestelde mens kan beter gebruikt gemaakt worden van muziek ter heling. Over het effect daarvan is genoeg bekend.
Gelukkig wordt de effectiviteit van Kunst als genezingsinstrument nu onderzocht door Martijn Engelbregt met een ‘interactieve ondezoeksexpositie’ in het Haagse MCH Westeinde ziekenhuis. Het project heet BETER. Martijn is kunstenaar en die begrijpen doorgaans zelf de werking van Kunst op de mens het beste, broodnodig en noodzakelijk, dus dat komt wel goed. Bedankt Martijn!
Maja Boot – Blindenkunst
Een andere kunstenaar die begrijpt welk helend effect kunst kan hebben is de beeldend kunstenares Maja Boot. Zij schildert met blijvend lichamelijk gehandicapte kinderen van de mytylschool V.S.O. “De Trappenberg” in Huizen. Maja: ‘doordat we samen Kunst maken krijgen de kinderen zelfvertrouwen, plotseling ‘kunnen’ ze iets. Het maakt iets los bij ze. Ze beelden hun ups en downs uit en daardoor gaan ze over hun gevoelens praten. Omdat hun werk ook geëxposeerd wordt krijgen ze bewondering dan vragen ze of ze handtekeningen moeten uitdelen of een medaille krijgen.’ Haar projecten worden mede gesteund door de Rotary- en Lions serviceclubs, wereldwijde netwerken van betrokken vrijwilligers die zich inzetten voor lokale programma’s van humanitaire en educatieve aard. Ook won Maja de 2e prijs met haar ’tastbare’ schilderij voor blinden op het Henk Veen Kunstplein c.q. het Rembrandtsplein 2012. Blinden voelen namelijk de verschillende frequenties van kleur met hun handen en ook de vorm van de gebruikte materialen op het winnende schilderij hebben invloed op hun ‘be-leving’ en emoties.
Judith Aron Rubin, Amerikaans Psychologe, Psychotherpaeute en voormalig President van ‘ The American Art Therapy Association” publiceerde veel over Child Art Therapy. Zij gebruikt geluidsopnames waarop een vriendelijke vrouwenstem te horen is die basale psychologische vragen stelt aan, bijvoorbeeld, een blinde jongen. De jongen luistert en tegelijkertijd krijgt hij als hulpbron om zijn emoties te verwerken twee kleuren vingerverf ter beschikking. Door steeds te wisselen van de door voor hem voelbare geassocieerde negatieve kleurfrequentie naar de voor hem voelbare positieve kleurfrequentie van de verf en zijn eigen verbale reactie op de stem komt het verwerkingsproces opgang. Er ontstaat ruimte voor heling. Een NLP techniek met kleur zeg maar. Need I say more?
Mona Lisa – L. Da Vinci 1504
Zolang de wereld Kunst wel erkent als geldbelegging maar nauwelijks als therapeutisch instrument, of het nu om het beeld gaat of de kleur, is het nog niet begrepen. Een enorme misser. Zeker als kans voor het terugdringen van de ziektekosten. Sowieso dienen integrale geneeswijzen geïmplementeerd te worden in het huidige aanbod van de reguliere zorg. Het een ondersteunt het ander.
Ik stel voor dat ziekenhuizen en overige welzijnsinstellingen in de Kunstcommissies behalve kunstenaars ook kleurentherapeuten, kindercounselors en NLP deskundigen opnemen. Dit om verzekerd te zijn van het juiste helende effect als onderdeel van de ‘healing environment’. Laat ik nu alle drie deze disciplines in mijn therapeutische toolkit hebben.Commissies, er kan gebeld worden want het lijkt me geweldig om daar aan mee te werken! Dat ik dan ook de wetenschappelijk bewezen kleurenlichttherapie als extra instrument graag wil inzetten spreekt voor zich natuurlijk!
Mob: 06-22.53.53.86