Denk ’s morgens. Doe ’s namiddags. Eet ’s avonds. Slaap ’s nachts. William Blake
Het lijkt een Westerse epidemie: last van slecht slapen. Er liggen nog een boel stappen tussen een periode slecht slapen en voordat het officiële label ‘slaapstoornis’ eraan wordt gehangen. Dan zijn de rapen gaar, je bioritme is op hol geslagen.
Ooit bezocht ik voor mijn werk wat textielfabrieken in Hong Kong. Ik trof daar naast geen daglicht en slechte werkomstandigheden ook steeds slapende Chinezen aan. Gewoon, ze hingen over en op stapels jeans of lagen tussen de kartonnen dozen. Je kunt je afvragen; waren deze mensen nu oververmoeid of uitgeput? Nee, ze sliepen in shifts oftewel in ploegen. Net als de kinderen die ik daar zag slapen in een bedompte ruimte in een illegale labyrinthwijk dat voor een kinderopvang moest doorgaan. De ene helft sliep terwijl de andere helft van de peuters speelde of at maar wel met dezelfde regelmaat. Het slaapritme zit er dan toch in.
“Ik kan niet slapen”, betekent dat je moeilijk in slaap valt. Dan kun je tussendoor
’s nachts nog wakker worden of je wordt te vroeg wakker. Je slaapt diep of licht, onrustig of je snurkt. Je droomt veel, woelt of je knarsetand. Het kan allemaal verschillende oorzaken hebben zoals dieper liggende emoties die je onbewust parten spelen. Even een lijstje met enkele voorbeelden van oorzaak en gevolg voor slapeloosheid:
Drugsgebruik Hersenletsel
Toxinen Voedselallergie
Geluids- en geuroverlast Medicijngebruik
Depressie Slechte slaapdiscipline
Een op hol geslagen schildklier
Onverwerkte positieve (opwinding) of negatieve emoties
Overprikkeling ADHD Stress
Ouder worden, je lichaam heeft dan minder slaap nodig
Duidelijk is dat als het langer duurt dan een aantal dagen slecht slapen chronisch kan worden met lichamelijke en psychische schade als gevolg.
Wat is slaap eigenlijk en waarvoor dient het? Het is een periode van rust, inactiviteit en afwezigheid van je gewone bewustzijn. In het boeddhisme noemen ze het wel : ‘de kleine dood’. Je bent even afwezig in het nu. Je hebt verschillende slaap-waakritmes en die worden geregeld in de hypothalamus en de hersenstam. Een geweldig ingenieus proces. Er valt weinig te zeggen over hoeveel slaap iemand nodig heeft. De een heeft 9 uur nodig en de ander maar 5 uur. Gemiddeld is het 7 tot 8 uur en is te meten aan het feit of je je uitgerust en fit voelt de volgende dag. De algemene theorie is dat tijdens onze slaap de hersencellen zich herstellen van de inspanningen van de dag en de vrije radicalen. Een scheikundig en energetisch verhaal over moleculen, ongeladen electronen en chemische stofjes.
In de winter hebben wij meer slaap nodig dan in de zomer. Dat heeft te maken met de lichtcyclus die de seizoenen aangeeft in onze hersens. Meer licht meer activiteit. Minder licht andere lichaamsprocessen. Daar weten ze in de Scandinavische landen alles van. 24/7 licht in de zomer leidt tot slaapproblemen. Melatonine is een hormoon, onderdeel van serotonine, dat aangemaakt wordt in de pijnappelklier in de hersens. De afgifte komt ’s avonds op gang. Onder invloed van licht wordt de melatonineafgifte weer minder. Dat is ook het effect van de Wake-up Light van Philips die het opkomende daglicht nabootst zodat de hersens weten: aha wakker worden! Met de kippen op stok en weer op, geheel volgens de nauur, en te manipuleren. Kijk maar:
Slapen lijkt dus te maken te hebben met ons bioritme en ons hormoonstelsel. Dat van die goede matras en een beter hoofdkussen zal zeker nut hebben voor het terugdringen van bedmijten, het afvoeren van nachtelijk lichaamsvocht en het voorkomen van pijnlijke nekken.
Er worden veel slaappillen zoals Temazepam en benzodiapines voorgeschreven bij slaapproblemen. Dit zijn kalmerende, slaapverwekkende en angstgevoelverminderende middelen. Ze werken al snel verslavend en het effect kan na enkele weken al minder worden omdat er tolerantie is ontstaan. Het werkt niet meer, je lichaam is er aan gewend.Tijdelijk gebruiken indien nodig en langdurig innemen vermijden, is het algemene advies. Opmerkelijk is dat sinds de vergoeding voor deze middelen is afgeschaft de diagnose voor slaap-en angststoornissen is afgenomen. Wellicht kan zo het geneesmiddelengebruik in ons land door omgekeerde psychologie ook verminderd worden?
Kleurenlichttherapie volgens de TCM, de Traditional Chinese Medicine gebaseerd op acupunctuur balanceert en harmoniseert de fysieke, emotionele en mentale processen in het lichaam. Het reguleert het teveel, te weinig of verkeerd verdeelde opstijgende of dalende energie in het lichaam. Licht stuurt de hersenen aan zodat de processen die daarin plaatsvinden, waaronder het juist functioneren van het hormoonstelsel en het slaap-waakritme, weer in de pas lopen. Er wordt gekeken naar het tijdstip van het wakker zijn volgens de Chinese biologische klok dat als indicatie dient voor de energetische behandeling van organen en meridianen. Na enkele behandelingen en aanpassing van je lifestyle kun je weer een uiltje knappen!
Slaap weetjes:
- L.-Tryptofaan is een aminozuur en een voorloper van serotonine. Het kan slaapbevorderend, angstdempend en als anti-depressivum werken. Het lichaam maakt het aan uit vit. B3 en het werkt samen met vit. B6. Sporters gebruiken het wel voor spierversterking. Het heeft ook neveneffecten zoals wazig zien, duizeligheid en gaat niet samen met sommige medicamenten. Het komt voor in chocolade, kikkererwten, bananen, melk en het meest in eiwitrijke voeding zoals kaas, vlees, vis én zonnebloempitten. Een glaasje warme melk voor het slapen gaan is dus het proberen waard al is het een huismiddeltje dat onvoldoende werkt bij langdurige slaapporblemen.
- Niet te laat sporten, computeren of cursussen volgen. Kijk niet naar gewelddadige films of game niet tot laat. Dit prikkelt en stimuleert de hersenen teveel. Je bent lichamelijk en geestelijk dan nog te actief, dit kan de nachtrust belemmeren. Het licht van bijvoorbeeld een tablet of telefoon onderdrukt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine.
- Check of je electrische apparaten in je slaapomgeving uitgeschakeld kunnen worden zoals je TV en PC. Een mobiele telefoon liever niet bij de hand, ook niet op de trilstand en zeker niet onder je hoofdkussen.
- Van overmatig alcoholgebruik val je meestal wel meteen in slaap maar als de levermeridiaan het actiefst is tussen 01.00 en 03.00 uur dan word je weer wakker, meestal met nadorst.
- Kruidenthee- of supplementen zoals valeriaan, lavendel, en Passiflora incarnata van VSM of Dormeasan van A. Vogel kunnen je helpen om tot rust te komen. De De kleur paars in kruiden verwijzen vaak naar de rustgevende werking op het zenuwstelsel.
- Zorg voor voldoende frisse lucht in je slaapkamer en weinig vocht. http://www.beterelucht.nl/
- Vermijd felle kleuren, fel licht en behalve om te vrijen is een slaapkamer om te slapen en niet voor andere activiteiten.
- Massage, saunabezoek, meditatie, yoga, natuurlijke aromatherapie zoals lavendel, het ontspant.
- Melatoninetabletten tot 1,5 gram kunnen tijdelijk helpen. Een hogere dosering dient door een arts te worden voorgeschreven.
- Gebruik ‘s avonds lichte maaltijden ivm de verteringsduur.
- Vermijd koffie, Red Bull en cola, deze dranken werken stimulerend.
- Adem je goed, rustig en door je buik ipv hoog in je borst?
- Je kunt beginnen met steeds een licht uit te doen een tijdje voordat je gaat slapen. Dan went je lichaam gelijkmatig aan het donker. De rituelen van vast een pyama aantrekken, warm douchen of een ontspannend bad nemen helpen je geest zich voor te bereiden op de nacht. Welterusten!